ورود ترکیه به بحران یمن؛اهداف و چشم انداز

پس از چندین موضع‌گیری تقریباً بی سابقه ترکیه در سازمان ملل در مورد به زیر سوال بردن کشورهای متجاوز به یمن بویژه امارات در هفته‌های گذشته، اکنون گزارش ها حاکی از آن است که ترکیه در حال جمع آوری مزدورانی که در سوریه میجنگند می باشد تا آنها را در راستای حمایت از حزب الاصلاح، وابسته به اخوان المسلمین، به یمن بفرستد. در همین رابطه مدیر دیدهبان حقوق بشر سوریه مدعی شده است که اطلاعاتی وجود دارد که نشان میدهد نیروهای ترکیه در حال انتقال گروهی از نیروهای مسلح سوریه(مزدور) از عفرین به قطر و در ازای پرداخت هزاران دلار به آنها هستند، تا این نیروها به یمن منتقل شوند.

بر این اساس به نظر می رسد ترکیه علی رغم بی میلی سالهای گذشته در حال ورود به پرونده یمن می باشد و حال این سوال مطرح می شود که ترکیه با چه اهدافی در حال ورود به پرونده یمن بوده و این امر چه تاثیراتی بر بحران یمن و تحولات منطقه ای خواهد داشت؟

سازمان امنیت ترکیه و راهبرد استفاده از مزدوران سوری

دولت ترکیه در طی سالهای اخیر و در پرونده های مهم منطقه ای و به طور مشخص در پرونده سوریه، به صورت تدریجی بر نقش سازمان امنیت این کشور به ریاست هاکان فیدان،افزوده است. رضایت خاطر رجب طیب اردوغان ،رئیس جمهور ترکیه از عملکرد این سازمام باعث شده است تا این میت نقش پررنگ تری را در سیاست خارجه ترکیه برعهده گیرد.

این سازمان به طور مشخص پرونده لیبی را در اختیار دارد و نقش اول را در پیشبرد راهبردهای ترکیه در این پرونده ایفا می کند،این امر از حضور هاکان فیدان در اغلب سفرهای هیئت های ترکیه ای به طرابلس و حضور در اغلب جلساتی که با موضوع لیبی برگزار می شوند، به طور آشکاری مشهود بوده و رئیس جمهور ترکیه نیز چندی پیش از نقش آفرینی مثبت این سازمان در لیبی قدردانی کرده بود.

درهمین رابطه نکته حائز اهمیت آن است که با در اختیار گرفتن پرونده لیبی توسط میت،این سازمان برنامه ای را طراحی و اجرا کرد که براساس آن نیروهای مسلحی که در سوریه می جنگیدند،جهت حمایت از دولت وفاق ملی به لیبی اعزام شدند.این برنامه توانست ضمن کاهش هزینه های جانی و مالی ترکیه،با توجه به تجربه بالای این نیروها در جنگ داخلی چند ساله سوریه،کمک شایانی به دولت وفاق ملی کرده و حتی وضعیت نیروهای فائز سراج را از موضع تدافعی به موضع تهاجمی تغییر دهد.این برنامه که تاکنون نتایج خوبی برای ترکیه به همراه داشته است، سازمان امنیت ترکیه را بر آن داشته است تا همین سناریو را در قبال پرونده یمن نیز پیاده کند، در همین رابطه میتوان گزارش دیده بان حقوق بشر سوریه در اواسط ژوئن را سندی بر این مدعا دانست که بر اساس آن؛نیروهای اطلاعاتی ترکیه در عفرین سوریه اتاق عملیاتی را برای انتقال مزدوران سوری برای مشارکت در جنگ یمن تشکیل داده بودند.

لذا به نظر می رسد استفاده از مزدوران سوری به یک راهبرد کلان برای سازمان امنیت ترکیه تبدیل شده است تا از این طریق اهداف خود را در پرونده های حساس منطقه ای دنبال کند.

اهداف ترکیه از ورود به بحران یمن و آثار آن

 به طور کلی به نظر می رسد ترکیه از ورود به پرونده یمن که با محوریت سازمان امنیت این کشور صورت می گیرد،چند هدف عمده را در نظر دارد:

1.ترکیه قصد دارد با حمایت از گروه های نزدیک به خود در یمن،حضور و نفوذش را در تنگه باب المندب ارتقاء بخشد و با توجه به دراختیار داشتن و امکان استفاده از یک پایگاه نظامی در سومالی که نزدیک ترین پایگاه نظامی ترکیه به آن منطقه است،این امر را تسهیل کند.

2.با نزدیک شدن پرونده سوریه به نتیجه نهایی و توافقات ترکیه با ایران و روسیه در این خصوص؛ این کشور قصد دارد تا از بخشی از مزدوران مسلح نزدیک به خود که تاریخ مصرفشان در سوریه گذشته است در پرونده های دیگر منطقه و در راستای تحقق اهدافش استفاده کند.

3.ترکیه قصد دارد با تقویت ضلع اخوانی پرونده یمن؛ضمن قدم گذاشتن در همان مشی سیاسی که طی سالهای اخیر درنظر داشته است، جبهه ای جدید را علیه محور سعودی-اماراتی بگشاید که این جبهه به دلیل قرابت جغرافیایی با این دو کشور از موقعیت مناسبی برای آسیب رساندن به آنها برخوردار است و از طرفی قدرت چانه زنی ترکیه در دیگر پرونده های منطقه که به نحوی در آن در تقابل با این محور قرار گرفته است را نیز افزایش می دهد.

4.ترکیه در شرایط فعلی بحران یمن (بالاخص تحولات جنوب یمن) که در حال ورود به شرایطی حساس و سرنوشت ساز است، قصد ندارد تا با اتخاذ موضعی منفعلانه از دیگر رقبای منطقه ای خود که نقش پررنگی در این منطقه استراتژیک ایفا می کنند، عقب بیافتد؛ لذا ملاحظات ترکیه صرفا معطوف به عربستان و امارات نبوده و این کشور نقش آفرینی ج.ا.ایران در این پرونده را نیز مدنظر دارد.

از سویی دیگر آثار ورود ترکیه به پرونده یمن نیز به خودی خود قابل ملاحظه بوده و این امر سبب تقابل جدی تر محور اخوانی منطقه(قطر و ترکیه) با محور سعودی-اماراتی-مصری خواهد شد و این امر حساسیت مصر،عربستان و امارات را نسبت به تحرکات ترکیه که از آن به عنوان تحرکاتی در راستای تضعیف امنیت عربی یاد می کنند،افزایش خواهد داد. در همین چارچوب بی‌تردید ورود جدی تر ترکیه به بحران یمن با همراهی قطر،علاوه بر تاثیرگذاری و پیچیده تر کردن معادلات دیگر پرونده ها من جمله پرونده لیبی، بر روابط قطر و کشورهای محاصره کننده آن نیز تاثیری جدی خواهد گذاشت.